Φθινοπωρινή ισημερία: Γιατί δεν ισχύει εδώ το «ίση μέρα με νύχτα» - Η διαφορά με το ηλιοστάσιο
Tι σημαίνει ισημερία και γιατί την συγχέουμε με τα ηλιοστάσια - Αν και συνδέονται μεταξύ τους, στην πραγματικότητα πρόκειται για εντελώς διαφορετικά φαινόμενα.
Το όνομα ισημερία προέρχεται από τις λατινικές λέξεις aequus, που σημαίνει ίσος και nox, που σημαίνει νύχτα. Έτσι ο αστρονομικός όρος «ισημερία» οδηγεί συχνά στην παρανόηση ότι η ημέρα αυτή σηματοδοτεί την ίση διάρκεια ημέρας και νύχτας. Ας δούμε, όμως, τι ακριβώς συμβαίνει, γιατί αυτό που αποκαλούμε «Ισημερία» (Ανοιξιάτικη και Φθινοπωρινή) δεν είναι στην πραγματικότητα ακριβώς έτσι!
Στο πρώτο σημείο ο ουράνιος ισημερινός τέμνει την εκλειπτική εκεί όπου ο Ήλιος βρίσκεται στις 20-21 Μαρτίου. Το σημείο αυτό ονομάζεται εαρινό ισημερινό σημείο, και από την ημέρα αυτή αρχίζει η Άνοιξη. Εκ διαμέτρου αντίθετα η τομή γίνεται όταν ο Ήλιος βρίσκεται στις 22-23 Σεπτεμβρίου.
Το σημείο αυτό ονομάζεται φθινοπωρινό ισημερινό σημείο, και από την ημέρα αυτή αρχίζει το Φθινόπωρο. Θα θεωρούσε, λοιπόν, κάποιος ότι στις δύο αυτές ημέρες, σε ολόκληρη τη Γη, η νύχτα είναι ίση με την ημέρα, δηλαδή επί 12 ώρες ο Ήλιος βρίσκεται πάνω από τον ορίζοντα και επί 12 ώρες βρίσκεται κάτω από τον ορίζοντα, έχουμε δηλαδή ίση-μέρα: ισημερία.
Ωστόσο στη χώρα μας, η ημέρα και η νύχτα δεν είναι ακριβώς ίσες κατά τη διάρκεια της ισημερίας, όπως συμβαίνει στον Ισημερινό. Η «ίση μέρα-ίση νύχτα» συμβαίνει λίγες ημέρες πριν ή μετά την ισημερία, καθώς παίζει ρόλο η γεωγραφική τοποθεσία.
Γιατί αλλάζει η διάρκεια της ημέρας
Στην αστρονομία ισημερία καλείται η αστρική ημέρα κατά την οποία το κέντρο του ηλιακού δίσκου βρίσκεται ίσο χρονικό διάστημα πάνω και κάτω από τον ορίζοντα κάθε τόπου, διαγράφει δηλαδή ίσα τόξα.
Καθώς η Γη περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο και επειδή ο άξονας περιστροφής της δεν είναι κάθετος στο επίπεδο περιφοράς, μόλις δύο φορές το χρόνο η Γη βρίσκεται σε τέτοια θέση που οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν εντελώς κατακόρυφα στον ισημερινό.
Η περιφορά της γης γύρω από τον ήλιο και η κλίση του άξονα περιστροφής της είναι ο λόγος για τον οποίο η διάρκεια της ημέρας δεν παραμένει σταθερή.
Σημειώνεται πως το φαινόμενο της ισημερίας παρουσιάζεται σε όλους τους πλανήτες κάθε ηλιακού συστήματος οι οποίοι παρουσιάζουν κλίση του άξονα περιστροφής ως προς το επίπεδο περιφοράς.
Χειμερινό και θερινό ηλιοστάσιο
Εάν και συνδέονται μεταξύ τους, στην πραγματικότητα πρόκειται για εντελώς διαφορετικά φαινόμενα. Τόσο οι ισημερίες, όσο και τα ηλιοστάσια, συμβαίνουν δύο φορές τον χρόνο και σηματοδοτούν την έναρξη των εποχών του έτους.
Κατά τη διάρκεια του χειμερινού ηλιοστασίου (21 ή 22 Δεκεμβρίου ετησίως), σημειώνεται και η μικρότερη ημέρα της χρονιάς και αντίστοιχα η μικρότερη σε διάρκεια νύχτα.
Από εκείνη τη στιγμή, σταδιακά, η μέρα ξεκινά να μεγαλώνει μέχρι να έρθει το θερινό ηλιοστάσιο (20 ή 21 Ιουνίου ετησίως), όταν πλέον η διάρκεια της ημέρας βρίσκεται στο αποκορύφωμά της. Τότε, η διάρκεια της ημέρας αρχίζει και πάλι να μειώνεται μέχρι να φτάσει και πάλι το χειμερινό ηλιοστάσιο.
